نژادهای سگ؛ آشنایی با نژادهای معروف سگ ها

سگ

سگ‌ها پستاندار هستند و در دسته سگ‌سانان جا می‌گیرند. آنها نمونه‌های اهلی گرگ‌ها هستند. سگ به دست انسان اهلی شده است. می‌توان سگ را دارای گوناگون‌ترین نژادها در بین کل موجودات معرفی کرد. البته دلیل این موضوع دخالت انسان‌ها است. سگ‌ها نزدیک‌ترین موجودات به انسان هستند. آنها را بهترین دوستِ انسان معرفی می‌کنند. آنها نقش‌های گوناگونی برعهده گرفته‌اند. شکار، گله‌داری، محافظت، کمک به نیروهای پلیس و امدادی بخشی از این نقش‌ها هستند. نژاد سگ این بین مشخص کننده چیزهای زیادی است.

گوناگونی ظاهری سگ‌ها بسیار متنوع است. از سگ 166 کیلویی تا نیم کیلویی وجود دارد. از حیث قد نیز از سگ 1.118 متری تا سگ ده سانتی‌متری وجود دارد. این اعداد در کتاب رکودهای گینس ثبت شده‌اند. گونه‌های متفاوت سگ، تفاوت‌های چشمگیری از لحاظ رفتاری هم با هم دارند. از لحاظ رنگ‌ها هم سگ‌ها رنگ‌های بسیار متنوعی دارند.

دقیقا مشخص نیست اولین بار چه زمان یا در کجا سگ اهلی شده است. با این حال احتمالا چیزی بین 27 تا 40 هزار سال پیش سگ‌ها، نژادی متفاوت از گرگ خاکستری شده‌اند. البته در آن زمان اهلی نشدند. چیزی بین 11 تا 16 هزار سال پیش سگ‌ها اهلی شدند. این یعنی پیش از گربه‌ها اهلی شده‌اند. این زمان تقریبا ابتدای دوران کشاورزی و دامپروری بود.

در ایران

سگ همینطور تاریخی مفصل در ایران دارد. در کتاب قانون دوره ساسانی به سگ‌های گله، شکاری، خانگی و ولگرد اشاره شده است. همینطور آنجا آمده که زدن یا کشتن این سگ‌ها، باعث می‌شود روان فرد برای رفتن به جهانی دیگر به مشکل بخورد. همینطور کشتن سگ در آن دوره شامل هزار و ششصد تازیانه می‌شد. حتی به افرادی که به سگ خوراک بد می‌دادند، در آن دوره تازیانه زده می‌شد. اگر سگ هار می‌شد، صاحب آن باید برای درمان آن اقدام می‌کرد.

نژادها

همانطور که گفته شد، نژادهای سگ بسیار فراوان هستند. اعداد 195، 211 و 344 به عنوان تعداد نژاد سگ مطرح است. منابع گوناگون تعداد نژادهای متفاوتی را پذیرفته‌اند:

هاسکی

نام دقیق آن هاسکی سیبری (Siberian Husky) است. رنگ‌ها در این سگ کمی تنوع دارد. تقریبا همیشه این حیوان دو رنگ است. سیاه و سفید، طوسی و سفید، قرمز و سفر و نارنجی و سفید و طلایی و سفید این رنگ‌ها است.  بازار خرید و فروش سگ هاسکی طرفداران زیادی دارد. با اینکه چندان مناسب کشوری خشک و نسبتا گرم مانند ایران نیست، در ایران طرفداران بسیاری دارد. نوع چشم آبی این حیوان قیمت بیشتری دارد.

یک نوع دیگر از این نژاد، هاسکی آلاسکایی است. البته در واقع همان نژاد است. با این تفاوت به که به آلاسکا منتقل شده و آنجا پرورش داده شده‌اند. خطوط صورت و رفتار این دو نوع کمی با هم فرق دارد. سگ‌های آلاسکایی بیشتر سگ گله یا سورتمه‌کش هستند. بیشتر هم به رنگ‌های سفید و خاکستری موجود هستند. همینطور چشم‌های تیره‌ای دارند.

در هاسکی عمدتا صورت و رنگ زیر بدن سفیدرنگ است. گوش‌ها افراشته و نوک‌تیز هستند. دیده شده که چشم این سگ‌ها دو رنگ باشد. مثلا یک چشم آبی و دیگری سبز باشد. این حیوان مناسب مناطق سردسیر است. به همین دلیل بین پنجه‌های آن مو وجود دارد. اینطور راحت‌تر می‌تواند روی برف و یخ راه برود. هاسکی می‌تواند تا دمای شصت درجه زیر صفر را تحمل کند.

نر بالغ در هاسکی 20 تا 27 کیلوگرم وزن دارد. ماده‌ها 16 تا 23 کیلو وزن دارند. از نظر قد، در نر بین 53 تا 60 سانتیمتر است. ماده بین 51 تا 56 سانتیمتر است. عمر هاسکی بین 12 تا 14 سال در شرایط خوب است. آنها در هر وضع‌حمل بین 4 تا 8 توله می‌زایند.

بولداگ

سگی با اندازه متوسط است. آن را بولداگ انگلیسی یا بریتیش نیز معرفی می‌کنند. هیکلی عضلانی دارد و چهره‌اش پر از چین و چروک است. پوزه کوتاهی دارد و به همین ظاهر معروف است. پرورش این سگ بخصوص در انگلستان، قرن‌هاست که طرفدار دارد. وزن بولداگ بین 18 تا 25 کیلوگرم متفاوت است. همینطور از نظر جثه بین 30 تا 60 سانتیمتر هستند.

بولداگ در تاریخ انگلستان، سابقه‌ای مهم دارد. به نوعی بوداگ نماد انگلستان است. وینستون چرچیل را به بولداگ تشبیه می‌کردند. او نخست‌وزیر انگلستان در زمان جنگ جهانی دوم بود و به خاطر تسلیم نشدن، مورداعتبار فراوانی بود.

پیت بول

یک نوع از بولداگ، در آمریکا به پیت بول معروف است. این نژاد در ایران هم طرفداران زیادی دارد. در واقع پیت بول حاصل جفتگیری بولداگ و تریر آمریکایی است. در اصل این سگ‌ها برای مبارزه پرورش داده می‌شدند. بعد مبارزه خونین سگ‌ها در آمریکا ممنوع شد. اینطور از این سگ به عنوان نگهبان دام‌ها استفاده شد. رفته‌رفته این سگ‌ها به عنوان عضوی از خانواده درآمدند. این سگ شهامت و چابکی تریر و قدرت بولداگ را داراست. ابتدا این سگ در انگلستان، بول اند تریر نام داشت.

شپرد

ژرمن شپرد (German Shepherd) نام دقیق این سگ است. این نژاد، سگ چوپان به حساب می‌آید و شجاع و باهوش است. اولین ثبت این نژاد در سال 1899 اتفاق افتاد. این نژاد برای نگهبانی، راهنمای نابینایان و نجات بسیار مناسب است. قد این حیوان چیزی بین 55 تا 65 سانتیمتر است. جنس ماده به نسبت کوچکتر از نر است. عمر آنها هم چیزی بین 9 تا 13 سال است. این حیوان مناسب آپارتمان‌های کوچک نیست. البته این حیوان را می‌توان در آپارتمان نگه‌داری کرد. به شرط اینکه دائم او را برای پیاده‌روی بیرون ببریم.

با سریال آلمانی رکس، این نژاد سگ در ایران شهرت فراوان پیدا کرد. ژرمن توانایی چشمگیری در آموزش دارد. به همین دلیل در زمینه‌های فراوانی از آن استفاده می‌شود. وفاداری این سگ بسیار بالاست. علاقه زیادی به دوستی با افراد خانواده دارد. از سوی دیگر معمولا غریبه بودن را درک می‌کند و با غریبه‌ها خو نمی‌گیرد. رنگ در این نژاد عمدتا قهوه‌ای و مشکی است. البته مشکی یکدست نیز وجود دارد.

تریر

انواع متفاوتی از سگ تریر وجود دارد. خصوصیت مشترک این نژاد، کوچکی و جنب و جوش است. تریر سگی بومی انگلستان و ایرلند است. اولین نشانه‌ها از این نژاد، در قرن هجدهم گزارش شده است. تریرهای اولیه دو نوع بودند. یک نوع پاهای بلندی داشت و دیگری پاهایی کوتاه.

این نوع سگ به کنترل جمعیت موش، خرگوش و روباه در گذشته کمک می‌کرد. همانطور که گفته شد، تریر و بولداگ پیوند داده شده‌اند. این موضوع در قرن نوزدهم اتفاق افتاد. از این پیوند، نژادهای جدیدی به وجود آمدند. تریر اسکاتلندی، وایت تریر، پیت بول، تریر یورکشایر و تریر عروسکی از این دسته هستند.

دوبرمن

دوبِرمَن پینشِر (Doberman Pinscher) نام دقیق این گونه است. این سگ به هوش بالای خود معروف است. در بسیاری از مناطق جهان، دوبرمن به عنوان سگ پلیس به کار می‌رود. اولین مورد از این سگ سال 1890 توسط فردی به نام کارل فردریش لوئویس دوبرمن پرورش یافت. او آلمانی بود و البته سال 1894 فوت نمود. او مسئول مالیات شهر خود بود. با این حال این شغل در آن زمان کار خطرناکی بود. به همین دلیل او تصمیم گرفت سگی مناسب را به وجود بیاورد که در این کار به وی کمک کند. قصد او این بود که سگی خطرناک و باهوش در کنار وفادار به وجد بیاورد. در این کار نیز موفق شد.

احتمال داده می‌شود که دوبرمن این نژاد را از ترکیب دو نژاد تریر منچستر و تازی گری‌هوند به وجود آورده باشد. قد این نژاد بین 61 تا 72 سانتیمتر متنوع است. جنس نر بزرگتر است. وزن آنها هم بین 27 تا 45 کیلوگرم است. عمر این نژاد بین 10 تا 14 سال است.

این نژاد به هیکل عضلانی خود معروف است. از لحاظ تربیت پذیری، هوش و فرمانبرداری، بسیاری دوبرمن را بهترین نژاد سگ می‌دانند. با این حال میزان حمله  این حیوان به انسان‌ها کمتر از ژرمن، گرگی و مالاموت است.

شیتزو

سگ شیتزو (Shih Tzu) نژادی از شرق آسیا است. اصالت آنها منطقه تبت است. این سگ به پوزه کوتاه و چشم‌های قهوه‌ای به نسبت بزرگ خود معروف است. آنها به موهای بلند خود نیز معروف هستند. با این حال گاهی نمونه‌هایی با موهای کوتاه هم از این نژاد دیده شده است. این سگ ممکن است به رنگ‌های متفاوتی باشد اما سفید و طوسی این بین بیشتر دیده شده‌اند. وزن این نژاد بین 4 تا 8 و قد او بین 20 تا 28 سانتی‌متر است. تفاوت جنس نر و ماده در این نژاد بسیار جزئی است.

به دلیل موهای بلند، این سگ به توجه زیادی نیاز دارد. باید روزانه موهای این سگ شانه زده شود تا گره خوردگی پیش نیاید. همینطور موهای شیتزو رشد سریعی دارد. تربیت سگ شیتزو باید از سنین پایین شروع شود. به این ترتیب او می‌تواند دستورات اولیه را یاد بگیرد و از آنها اطاعت کند. همینطور سگ هوشیاری است و برای نگهبانی مناسب است. همینطور می‌تواند در کنار کودکان رفتار دوستانه‌ای داشته باشد.

نام شیتزو در چینی معادل شیر است. این نژاد برای آنها تا حدودی مانند شیر به نظر می‌رسیده است. او را Lion Dog معرفی می‌کنند. همینطور در نقاشی‌های سنتی چین، شیتزو نقشی مهم دارد. همینطور در چینی این نژاد Xi Shi dog نیز معرفی می‌شود. Xi Shi یکی از زیباترین زنان در دوره باستانی چین بوده است.

کم کاری تیروئید، دیسک کمر، مشکلات تنفسی و مشکلات بینایی در این نژاد زیاد اتفاق می‌افتد.

پامرانین

نژاد پامرانیان که آن را به اختصار Pom نیز معرفی می‌کنند، سگی نزدیک به نژاد اشپیتز است. خاستگاه این سگ در شمال غربی لهستان و شمال شرقی آلمان و به طور کل اروپایی مرکزی است. در دسته سگ‌های عروسکی دسته‌بندی می‌شود و کوچک است. این سگ را در بسیاری کشورها با اسم Zwergspitz به معنی اشپیتز کوتوله می‌شناسند. از نظر اندازه بین 18 تا 30 سانتیمتر و از نظر وزن بین 1.4 تا 3.2 کیلو هستند. همینطور 12 تا 16 سال عمر می‌کنند.

اصالت این سگ مربوط به قطب شمال است. البته سگ‌های قطب شمال بزرگتر و کارگر بودند. به آن سگ‌ها Wolfspitz یا اشپیتزِ گرگ‌گونه می‌گفتند. پامرانین در قرن شانزدهم به نام منطقه‌ای به نام پامرانیا در مرز لهستان و آلمان نامگذاری شده‌ است.

از قرن هجدهم میلادی، این سگ معروف بوده است. مثلا ملکه ویکتوریا در انگلستان یک سگ پامرانین داشته است. همین موضوع یکی از دلایل شهرت گرفتن این سگ بود. با وجود کوچک بودن، در کل سگ سالم و محکمی است. با این حال احتمال مشکلات کشکک زانو و نای در این نژاد وجود دارد. همینطور یک بیماری سگ به نام پوست سیاه در آنها محتمل است. این بیماری به این شکل است که پوست حیوان سیاه می‌شود و او موهای خود را از دست می‌دهد.

اشپیتز

اشپیتز (Spitz) سگی آلمانی است. در آلمانی این واژه به معنی نوک‌تیز است. یک نوع سگ معروف هستند که با موهای بلند و عمدتا سفید خود، همینطور گوش‌های تیز معروف هستند. اصالت این سگ دقیقا مشخص نیست. با این حال بیشتر آنها از قطب شمال یا سیبری هستند. اولین اثری که از توصیف این نژاد وجود دارد، مربوط به سال 1788 است.

اشپیتز، دسته‌ای بسیار بزرگ از سگ‌ها است و شامل زیرمجموعه‌های فراوانی می‌شود. آنها با زندگی در شرایط سختی قطب شمال کنار آمده‌اند. حتی گوش‌های آنها به دلیل جلوگیری از سرمازدگی کوچک هستند. بسیاری از گونه‌های این نژاد، قابل قیاس با گرگ‌ها هستند. یعنی مستقل، مشکوک و خشن هستند و با اکثر آدم‌ها و سگ‌ها رابطه‌ای خوب ندارند. به همین دلیل تربیت سگ، در این نژاد کاری طولانی است. احتمال بیماری هاری در این نژاد پررنگ است.

این نژاد چند دسته زیرمجموعه دارد. این دسته‌ها شامل این موارد هستند: سورتمه‌کش مانند هاسکی آلاسکایی، سگ اسکیموی کانادایی، سپالای سیبری، هاسکی مک‌کنزی. شکارچی مانند سیاهِ نروژی، فنلاندی، هوکایدو، کای‌کن، شیکوکو و سفیدِ سوئدی. گله مانند لاپونیان هردر، لپ‌هاند فنلاندی و سوئدی. آسیایی مانند آکیتا، هندی، تایلندی و کیتامانی. خانگی (همدم) مانند اسکیموی آمریکایی، دانمارکی و پامرانین. همینطور این نژاد چندین زیرمجموعه دیگر نیز داشت که حالا منقرض شده‌اند.

سرابی

یکی از انواع سگ ایرانی است. به عنوان سگ گله‌ی ایرانی نیز معروف است. بیشتر این سگ را در آذربایجان شرقی می‌بینیم. شهر سراب در همین منطقه واقع است. به طور سنتی، این سگ نگهبان گوسفندان و بزهای گله بوده است. همینطور از این سگ به دلیل اینکه درشت و قدرتمند است، متاسفانه برای جنگ دادن غیرقانونی سگ‌ها استفاده می‌شود. 

سگ سرابی، سگی بسیار بی‌باک و شجاع است. همینطور از حمله به گرگ، گراز یا خرس واهمه‌ای ندارد. از سوی دیگر، رفتار دوستانه‌ای با صاحب خود دارد و تربیت‌پذیر است. البته این سگ ممکن است به انسان‌های غریبه حمله کند. عمر این سگ بین 12 تا 17 سال متغیر است. وزن او بین 55 تا 90 کیلو می‌تواند باشد. طول بدن نیز بین 70 تا 90 سانتی‌متر متغیر است. جنس نر در این سگ، بزرگتر از ماده است. 

ساموید

نژاد ساموید (Samoyed) سگی از روسیه است که عمدتا رنگ آن سفید است. اندازه این سگ متوسط است و به نژاد اشپیتز نزدیک است. نام این سگ از مردم ساموید که در سده‌های قبل در منطقه سیبری زندگی می‌کردند گرفته شده است.

این نژاد از قرن نوزدهم شناخته شده است. از سگ ساموید مردم منطقه سیبری در شکار، نگهبانی، گله‌داری و سورتمه‌کشی استفاده می‌کردند. وزن این سگ بین 20 تا 30 کیلوگرم است. از لحاظ قد هم بین 19 تا 23 سانتی متر است. جنس ماده کمی کوچکتر از نر است. چشم این سگ معمولا سیاه یا قهوه‌ای است و گرد به نظر می‌رسد. البته انواعی از آنها با چشم‌های آبی یا رنگ‌های دیگر نیز دیده شده‌اند اما نادر هستند.

آنها یک بیماری ارثی کلیوی دارند که زندگی آنها را به خطر می‌اندازد. دیابت و مشکلات ریوی نیز در این نژاد اتفاق می‌افتد.

مالتیز

مالتیز (Maltese) یک نوع سگ عروسکی است. این سگ، به اشپیتز نزدیک است و مربوط به جنوب اروپا است. با وجود نامی که بر این سگ گذاشته‌اند، ارتباط خاصی با کشور مالت ندارد. این نژاد در ایتالیای سال 1954 به عنوان نژادی جدید شناخته شد. این سگ، طوری نیست که به درد کارهایی نظیر نگهبانی و امثالهم بخورد. آنها حیواناتی زینتی بوده‌اند. 

این سگ عمدتا سفید و با موهای بلند است. اطلاعات زیادی در مورد گذشته این سگ وجود ندارد. به جز مالت، این سگ ربطی به شهر ملیتا در ایتالیا یا جزیره ملیتا هم ندارد. با این حال حتی می‌توان شباهت‌هایی بین این سگ و پامرانین پیدا کرد. وزن این سگ چیزی بین یک کیلو تا سه کیلو است. قد آنها نیز بین 20 تا 25 سانتیمتر متنوع است. در کل با سگ بسیار کوچکی روبرو هستیم. 

چو چو

دیده شده که به جای چو چو (Chow Chow)، به این سگ، چاو چاو هم می‌گویند. این نژاد از شمال چین می‌آید. سگی از لحاظ بدنی محکم است که از لحاظ ظاهر، کمی شبیه به شیر نر است. موهای روی گردن، بیشتر از سایر مناطق بدن است. رنگ‌های زیادی در این نژاد دیده شده است. قرمز، سیاه، کرم، به رنگ دارچین و رنگ‌هایی از این دست. 

اولین صحبت‌ها از این سگ به قرن نوزدهم برمی‌گردد. با این حال ادعا شده که این سگ دو هزار سابقه در چین دارد. حتی ادعاهایی وجود دارد که این سگ سه هزار سال پیش از مغولستان یا سیبری به چین رفته است. در نوشته‌های چین باستان به سگی اشاره شده که شبیه به شیرها است.

همانطور که گفته شد، این سگ از لحاظ بدنی، قوی است. حتی به  دلیل ساختار پوست و موهای بدن، نسبت به سرما مقاوم است. آب مروارید، دیسپلازی مفصل ران، دیابت و سرطان معده در این نژاد مرسوم است. 

چیواوا

یا شیواوا (Chihuahueño) سگی کوچک است که نام خود را از ایالتی به همین نام در مکزیک گرفته است. انواع این سگ، مو کوتاه و مو بلند هستند. وزن این سگ بین 1.5 کیلو تا 3 کیلوگرم است. پوزه‌ی این سگ نوک تیز است و چشم‌های گرد و نسبتا بزرگی به رنگ سیاه دارد. گوش‌های خود را بالا نگه می‌دارد و البته بدن کمی غیرمعمول دراز است. رنگ‌های زیادی از این نژاد وجود دارد. سیاه، قهوه‌ای، قرمز، نقره‌ای و چند رنگ دیگر. چیواوا سگی با رفتار بسیار دوستانه با انسان است. در عین حال شجاع و سرزنده هم هستند.

از بیماری‌های احتمالی این سگ می‌توان به گلوکوم اشاره کرد. مشکلات لثه، استرس، رماتیسم، در رفتگی کشکک و کیپوگلیسمی در این نژاد شایع است. این نژاد رابطه جالبی با سرما برقرار نمی‌کند و رابطه بهتری با هوای گرم دارد. در خصوص این سگ استفاده از قلاده کمری، بهتر از قلاده گردنی است. 

ادامه دارد…